Hots, lehen arazo bat zena eta, uda honetan, pandemiarekin batera, herrialde honetako "arazo" bihurtzen ari den okupazioaz ari naiz.
Egun hauetan ikusten ari garen bonbardaketa mediatikoaren atzean ezkutatzen diren benetako arrazoiei buruz idatzi nahi dut.
Azalpenarekin hasteko, esan behar dugu gaur egun frogatuta dagoela defendatzen ditugun ehunka mila familia bidegabeki bota zituztela beren etxebizitzetatik, haien bizitzak txikituz, poliziak beren etxebizitzak bortxaz usurpatuz eta okupatuz, bizitzeko alternatibarik eskaini gabe; eta guzti hori herrialde honetako epaileen eta politikarien adostasunarekin.
Hainbat urtetako borrokak, bidegabekeriak eta sufrimenduak argi eta garbi frogatu dute gaur egun milaka familia horiek etxetik bota zituztela 1 eta 3 kuota arteko gutxienekoa ez-ordaintzeengatik (eta horren froga da, gaur egun, Europako Justiziak ez ordaintzeko epe hori 12 hilabetera gehitzera behartu duela Espainia, legez kanpoko iraganeko jarrera agerian utziz. Horrez gain, geroago egiaztatu da Bankuek, epaileek eta gobernuek hitzarmenetan Abusuen aurkako Europako Zuzentarauak bete izan balituzte, etxegabetzeak saihesteaz gain, bankuek milaka edo dozenaka mila euro itzuli beharko zizkietela, hipoteketan gehiegizko klausulak ezarri zituztelako.
Eta ziur diot herri honetako demokraziaren bidegabekeria eta lotsarik handienean partaide eta erantzule izan zirela Bankuak lehenik, gure hipoteketan mota guztietako abusuak sartu eta horiekin milaka milioiko iruzurra egiteagatik; bigarrenik, Gobernu ezberdinak eta Espainiako Bankua, banku horiek ez baitzituzten ikuskatu, zaindu edo zigortu abusuak agerian geratu zirenean; eta azkenik, Justizia edo, hobeto esanda, herrialde honetako injustizia, Epaitegi Gorena buru delarik, izan ere, milaka familien bizitzaren edo bankuen onuren artean aukeratu behar izan zuenean bai baitakigu noren alde egin zuen (Europako Justiziak lotsagarriki zuzendu zuen).
Baina familia horiek jasan zuten ankerkeria bidegabean gehiago sakontzeko, esan behar da beren etxebizitza galtzeaz gain, beste injustizia jasan behar izan zutela: betiko zordun gisa geratu ziren berandutze-interesengatik eta gehiegizko kostu judizialengatik;. Hori gutxi ez, eta gainera, ikusi zuten Bankuak nola egiten zuen mendeko negozioa beren etxebizitzarekin, enkantean esleituz bere balioaren erdiagatik; beste erdia, zor gisa familiaren bizkar geratzen zen.
Uste duzu gaur egun lotsa handi hori behar bezala konpondu dela eta familia horien bizitza suntsitzeak eragindako kalte handia lehengoratu dela? Uste duzu sufrimendu horren guztiaren erantzuleetako batek publikoki barkamena eskatu diela kaltetuei? Ez dute hori egin, eta, gainera, familiak hondoratzen jarraitu dute, beren etxea bankuek Putre-Funtsei oparitzen zieten, haiek zor ziotena baino gutxiagoren truke, edo hutsik zegoela, haiei beste bizilekurik eskaintzen ez zieten bitartean.
Baina zigor eta injustizia guzti hau nahikoa ez bazen ere, zu irakurle maitea eta herri honetako herritar guztiok harrituta ikusi behar izan dugu duintasunik gabeko Gobernu ustel batek, beste alderdi batzuekin batera, Aurrezki Kutxen Administrazio Kontseiluetan nola sortzen zuten mila milioiko zuloa, eta nola zulo horiek estaltzen zituzten gure zerga, erretiro, osasuna, hezkuntza eta gainerako zerbitzu publikoen diru publikoekin. Aurrezki Kutxa horiek onbideratu ostean, Bankuei oparitu zizkien, eta trukean ezer eskatu gabe. Bankuek argi eta garbi adierazi dute jaso dutenetik ezer ez digutela itzuliko.
Zer gehiago jasan behar dugu erreakzionatzeko?
Zuzenbidean lizentziaduna naizen arren, bidegabekeria horiek salatzen lan egiten dut, eta defendatzen ditudan familien egoeran banengo, harrotasunez eta duintasunez okupatuko nuke haiek kendu zizkiguten Banku eta Putre-Funtsen etxebizitza hutsetako bat, nire ustez, horietako asko gureak direla uste baitut, erreskatearen ordainetan.
Horregatik, arrazoi asko dauzkagula uste dudalako, Legeak usurpazio-delitutzat jotzen duena ez betetzea defendatzen dut, nahiz eta Zuzenbidean lizentziaduna izan.
Izan ere, bidegabekeria eta pobrezia kriminalizatzen dituzten lege bidegabeen aurka borrokatzen dut, ez delako familien atzean dagoen egoera aztertzen.
Hona heldurik, okupazioari buruz dugun jarrerari ekin behar diogu. Jakina, lehenbailehen salatu eta kanporatu behar dira mafiak, delitugileak, lotsagabeak eta gure gizartea arautzen duten eta partikularren etxebizitzak -ohikoak edo bigarrenak- okupatzen dituzten errespetuan eta bizikidetzan oinarritzen diren arauak errespetatzen ez dituztenak.
Baina argitasun eta irmotasun berarekin, zera diogu: banku, Putre-Funtsa, Sareb eta bertan abandonatutako eraikinen etxebizitza hutsak okupatzea defendatzeaz gain, okupatzeko gure modua publikoa izan dela, "PAHren obra soziala" izenekoa; orain arte gure webgunean eskuragarri zegoen eskuliburu batean jasotzen da hori. Higiezinen iruzurraren biktimak defendatzeko gizarte-salaketa bat da hori, eta biktima horiek ez dira gaizkileak, Espainian hutsik dauden milioika etxebizitza hutsen artetik sabai bat baino bilatzen ez duten familiak baizik.
Gure jarrera eta haren oinarri diren arrazoiak argi eta garbi azaldu ondoren, argi pixka bat eskainiko dizut, irakurle. Alegia, uda honetan zergatik ari garen bonbardaketa mediatikoa jasaten joera ideologiko argia duten hedabide jakin batzuen aldetik; horiei, beste batzuk ere gehitzen zaizkie sentsazionalismoa itsatsiz okupazioaren arazoari.
Okupazioaren fenomenoa ez da arazo berria, nahiz eta, aurreko azalpenean ikusi dugun bezala, areagotu egin den krisiarekin eta Espainiako pobreziaren gorakadarekin. Fenomenoa eraikin abandonatuak zituzten gure herrietan ikusten genuen gutxi gorabehera, eta onartzen genuen, betiere, bizikidetza errespetatzen bazen eta inguruan indarkeriarik eta delinkuentziarik ez bazegoen.
Espainiako Estadistika Institutua (INE) erakundearentzat familia-etxebizitza hutsa da pertsona baten ohiko bizilekua ez denean, eta inork urte-sasoiko, aldizkako edo noizean behin erabiltzen ez duenean. Espainian, erroldaren arabera, 3.443.365 etxebizitza hutsik daude.
Ez dago etxebizitza okupatuen datu fidagarririk, baina Cerdá Institutuaren arabera, 100.000 etxebizitza dira denera eta horietatik 80.000 inguru bankuen jabetzakoak dira. Beraz, zein da herri honen arazo nagusia? Gaitzesgarria den partikularren etxebizitzak okupatzea? Ala, 80.000 familiak, asko seme-alaba txikiagoekin eta baldintza sozial guztiekin, delitu bat egin behar izatea, hau da, bankuen pisuak okupatzea, beren zergekin mantendu dituzten eta babestu behar zituzten erakundeek bertan behera utzi dituztenean bizi-irauteko?
Arazo bat zein bestea konpondu behar dira, baina okupazioari buruzko gaur egungo mugimenduak nora doaz? Nondik sortu da kanpaina hori, magistratuen elkarteek ere ez dutenean uste 2018ko legea aldatu behar denik, baizik eta eskatzen dutenean epaitegiei baliabide gehiago ematea motelak izan ez daitezen?
Kaleratzeak publikoki salatzeko eta galarazteko modua ez ezik, gure 'Gizarte Ekintza'ren eskutik bankuen eraikinen jendaurreko okupazioak beti izan dira gogaikarriak Bankuentzat eta Putre-Funtsentzat. Ekintza horiek beren gertuko alderdien bidez geldiarazten saiatu dira, eta horren emaitza izan zen Mozal Legea; lege horrek kaleratzei aurre egiteko ekintzak isun gogorren bidez zigortzen ditu, eta hainbat talde kidek jasan behar izan dituzte.
Bankuei eta Putre-Funtsei bidea libre uzteko, Okupazio guztiak kriminalizatzen eta Gizarte Ekintza deusezten saiatzea zen. Horretarako aitzakiak, hona: lehenbailehen kanporatzea oporretara zoazenean zure etxean sartzen ziren eskrupulurik gabeko pertsona horiek, erosketak egitera kalera atera eta itzultzean etxean jendearekin topo egiten duen adinekoa babestea, eta, narko-etxeen ugalketaren aurka egitea.
Lehenengo saiakera, 2018an egin zen, Etxegabetzeei buruzko lege express baten bidez. Lege horrek egunez edo astez arindu egiten zituen etxegabetzeak, eta, gure presioaren ondorioz, Banku eta Putre-Funtsen etxebizitzak aplikaziotik kanpo utzi zituen. Horrek sutan jarri zituen, eta harrez gero ez dute atsedenik hartu gure Gizarte-Ekintza deusezteko ahaleginean.
Geroztik, lasaiago diseinatu dute beren estrategia. Horretarako, berriro martxan jarri zituzten beren aldeko zerbitzariak, Kongresuan okupazioaren aurkako lege proposamenak aurkez zitzaten. Proposamen horiek Ciudadanosek eta PPk aurkeztu zituzten uztailean, eta lagungarri gisa kanpaina mediatiko indartsu bati ekin zioten. Horrela, kasu lazgarriaz baliatu ziren herritarrek beldurra izan zezaten edozein unetan etxetik irten eta itzultzean etxean baten bat aurkitzeko. Kanpaina horren ondorioak dagoeneko ikusten ari gara; eta, gainera, hainbat baldintzatako okupen aurka arrautzak eta harriak botatzen ari gara, etxeetatik kanporatzeko. Beldurraren estrategiak eta kanpaina mediatikoak bidea erraztu diete legeei.
Erasoa orain indartsuagoa eta arriskutsuagoa da; izan ere, alderdi horiek, C's eta PP hain zuzen ere –ziur nago laster Vox batuko zaiela–, eskuinean nor dagoen ikusteko borrokan ari dira, eta okupatzaile guztiak kriminalizatzen ari dira, bereizi gabe beren egoera nahiz seme-alaba adingabeak dituzten ala ez. Horrek Giza Eskubideei buruzko Espainiako eta Europako Legeak urratzen ditu, baita Auzitegi Gorenaren beraren doktrina ere, eta, gainera, espetxe-zigorrak ezartzen dizkiete. Eta hara hor ezustea! Ez dute bereizten partikularren edo bankuen etxebizitzen artean. Horrek denak, pobrezia kriminalizatzeko eta giza eskubideak urratzeko estrategia argia izateaz gain, argi eta garbi uzten du nork zuzentzen duen kanpaina mediatiko hori.
Denak zaku berean sartuz pobrezia kriminalizatzeko Populismoaren estrategia arriskutsu horri gehitu behar dizkiogu pandemia ekonomiara langabezia moduan ekartzen ari den ondorio suntsitzaileak (hipoteken eta alokairuen ez-ordaintze masiboak dira horietako batzuk).
Zu, irakurle, horietakoa bazara –edonor izan badaiteke–, joan zaitez lo egiteko lekua hartzen kutxazainen batean edo zubi baten azpian. Edo oso deseginda bazaude, okupa ezazu. Kartzelan, gutxienez, sabaia eta elikagaiak ziurtatuta izango baitituzu, barkatzen badidazu ironia. Politikari horiek arreta gehiago jartzen badute gure benetako arazoak konpontzera –horretarako ongi baino hobeto ordaintzen baitiegu–, babesa emango diegu. Baina pobrezia kriminalizatu nahi badute gorbatadun gaizkileei laguntzeko, beti aurkituko gaituzte aurrean.