Garai batean, neguaren atarian, San Martin egun inguruan hil ohi zen txerria inguru hauetako baserrietan. Ohitura oso zaharra da. Familiartekoak, eta askotan auzokoak ere elkarrengana biltzeko aitzakia izaten zen. “Txerri-hiltzaileak” ere oso famatuak izaten ziren. Urnietan, trebeena Arantzibiako Miel Fernandez izan omen zen, ondoren, urte gutxi batzuetan, Joxe Mari semea lan horietan ezagutu genuen. Baina, baserria bezala, poliki-poliki, txerria hiltzeko erritoa ere desagertzen ari da. Ez dago dena galduta ordea. Bada oraindik usadio zahar hau mantendu edo berreskuratu nahian dabilenik. Oztaran auzoko Bidegurutzeta baserrira hurbildu ginen. Hirurogei urte inguru baziren bertan azkenekoz txerria hazi zutenetik, baina azken urte honetan, horrenbeste urte pasa eta gero, bi familiaren artean lan hori hartzea erabaki zuten. Eta pasa berri den martxoaren lehenengo egunean, bertan berritu zuten txerria hiltzeko usadio zaharra. Txerriboda.
160 kiloko txerria
Hilabeteetan ondo elikatu ondoren, 160 kiloko txerri emeari, martxoaren hasiera honetako ilbeherarekin batera iritsi zitzaion bere “San Martin eguna”. Larunbatean, goizeko bederatziak aldera sartu zen ikuilura Iñaki Pagola ganadu-hiltzailea. Horretarako egokitutako kaiola batera sartu ondoren, kanpora atera zuen. Handik aurrerakoak azkar joan ziren. Lehenengo labana lepoan sartu eta bota zuen odol guztia barreño batean jaso zuten, gero odolkiak egiteko erabili ahal izateko. Ondoren, soplete batekin ileak eta azkazalak erre zizkion, zepiloarekin eta presio handiko ur-txorrota batekin azala garbitzen zion bitartean. Kanalean ireki eta aurrena tripak eta bihotza kendu zizkion; gibela eta giltzurrunak jarraian. Zintzilikatu eta lehortzen utzi zuten arratsaldera arte.
Bien bitartean, gainontzekoek, jo eta ke orduetako lanean aritu ziren porru mordo bat eta 30 kilo tipula zuritu eta xehatzen. Bukatutakoan guztia eltze handi batean jarri zuten, su motelean, arratsaldean egin behar zituzten odolkientzako.
Bazkaritara eseri aurretik txukun-txukun plastiko batean bildu eta albaitariari entrekula eraman zioten, haragiak osasun neurriak betetzen dituela bermatzeko. Albaitariak ohiko analisia egin eta sanoa zela esateko telefonoz deitu bezain laster, ekin zioten gibel preziatua prestatu eta jateari.
Bazkal ostean, gero izoztuta jasoko zuten txerriaren haragia zatikatzea izan zen lehendabiziko lana. Labana arin dantzatuaz berehala bukatu zuen lan hori, “lan honek niretzat ez zeukak sekreturik” zioen, negu guztian zehar han eta hemen txerriak hiltzen aritzen den Iñakik. Berehala, goizean prestatutako porru eta tipulari txerriaren odola eta koipea nahastu eta hesteak beteaz, odolkiak egiteari ekin zioten bertan. Ondo lotu ondoren, egosi denbora labur batez, eta lehortzen jarri zituzten hurrengo eguna arte. Txorizoak ere hurrengo egunetan egitekotan geratu ziren.
Horrenbestez bukatu zen egun osoko festa. Mokadu goxorik jango zuten hurrengo egunetan! Ezkondutako urtea eta txerria hildako astea gogoratu ohi zituzten gure aurrekoek.