Hiru egun horietan, azalpen publiko bakarra bi lerroko ohar labur bat izan da, uztailaren 14an GHK Gipuzkoako Hondakinen Partzuergoak argitaratua. Bertan, instalazio horietatik isurketa bat izan dela ukatzera mugatzen dira. Horrekin batera ekarpen kutsatzaile horren laginak hartzen ari direlaren berri ematen dute eta informazio gehiago emango dutela agintzen dute lagin horien laborategiko emaitzak izan bezain laster. Baina hori astebete atzeratu daiteke.
Lehenik eta behin, atentzioa ematen du ingurumeneko edo industriako kontrol-eskumena duen ezein agintarik, batez ere Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailburuordetzak, eta Gipuzkoako Foru Aldundiak ez duela inolako oharrik argitaratu, ez eta erraustegiko instalazioetan ikerketa- edo ikuskapen-eginbideak burutu ere. Ez da izan ez 112ren oharrik, ez eta horri buruzko bestelako publizitate edo informazio ofizialik ere.
Deigarria da, bestalde, GHK, arduraduna izatearen susmagarri nagusia, ikertzaile "ofizial" moduan agertzea, toki horretako instalazio arriskutsu eta kutsatzaile bakarraren titularra denean, eta, horregatik, ikertu egin beharrekoa.
Hirugarren egoera deigarria GHKk argitaratutako oharra bera da, ez baitu ukatzen gertaerarekin zerikusirik duenik. Argi dago instalazio horietatik ez dela isurketarik egin. Begi-bistakoa dela diogu, inork ez baitu esan isurketarik egon denik. Are gehiago, sare sozialetan argitaratutako bideoek agerian uzten dute 2020ko maiatzeko isurketa gertatu zen isurketagunea dagoen kanala garbi dagoela. Plataformaren hondoko drainaren irteeran sortzen da arazoa, ur beherago dagoena. Horrek esan nahi du ez gaudela ustezko isurketa baten aurrean, baizik eta balizko lixibiatuak iragaztearen aurrean —kontuan izan isurketaren eta iragazketaren arteko aldea—, edo lurrean iragazi eta kutsadura-gertaera eragin duten instalazioetako prozesuetan sortutako beste substantzia batzuk.
GHK-k esaten duena baino askoz gehiago jakingo du, seguru. Hala ez balitz, gertatutakoarekin inolako harremanik ez izatea ukatuko luke. Ez du egin. Ezistitzen ez den isurketa egon izana ukatzen du. Baina ez du ukatzen, adibidez, filtrazio baten aurrean gaudenik.
Zalantzarik gabe, GHK da gertatzen ari denarekin zerikusia izan dezaketen azken aste edo egun hauetan egin diren eragiketak ezagutzeko egoeran dagoena. Hondakinen hobiak, lixibiatuen kutxatilak edo bestelako instalazioak garbitzeko edo mantentzeko lanak bururatzen zaizkigu. Bere betebeharra da datu horiek publiko egitea eta gardentasun osoz jardutea.
Jakina, ez dute egingo, eta hori oso larria da administrazio publikoa den heinean. Baina eskandalagarria da Garapen Ekonomiko, Jasangarritasun eta Ingurumen Saila in situ ikerketa bat egiten ez aritzea poluzioaren jatorria ezagutzeko. Edo aztarnak desagertu zain daude? Egunak pasatzen diren bitartean, gizarteari ulergaitza egiten zaio inork ezer ez egiteak.
Berriro ere gizarte zibilak salatu du gertaera berri hau, eta ikertzen ari da. Ikerketa horien emaitzak fiskaltzaren esku daude dagoeneko, eta azkar eta zehaztasunez jarduteko eskatzen diogu. Gizarteak eskubidea du gertatzen ari denaren larritasuna, ingurumenean duen eragina eta, jakina, horren arrazoiak eta erantzuleak ezagutzeko. Erakunde administratibo eta judizialek erantzukizunak argitzeko betebeharra dute. Eta, jakina, erakunde politikoek gai lotsagarri bat dute eskuetan, berehala konpondu beharrekoa. Ezin gara bizi ingurumen-arazoak eta ziurgabetasuna etengabe sortzen ari diren instalazio opaku batzuen etengabeko mehatxuarekin. Kontrol demokratikoa, orain!! Porrot egin duen proiektuari behin betiko irtenbide politikoa!